عملیات‌های ضد شورش روسیه در قفقاز شمالی ,

کتاب حاضر در صدد بررسی مسائل اساسی به وجود آورنده جنبش شورشی اسلام گرا است که در قفقاز شمالی روسیه ادامه دارد. نویسنده کار خود را با تجزیه و تحلیل تاریخ روابط میان روس ها و ملل قفقاز شمالی آغاز می‌کند و بر روند استیلای روسیه بر منطقه تمرکز ویژه ای می‌کند. وی با بیان این که روسیه از قرن 18 از نیروی ظالمانه ای به منظور توسعه ارضی در قفقاز استفاده کرد، تصویری تاریخی از رفتار نادرست با قفقاز شمالی، پس از جنگ جهانی اول و به ویژه در طول و پس از جنگ جهانی دوم ارائه می‌کند.
به ادعای کوهن، این روس ها بودند که بذر نفرت و دشمنی با خود تا زمان حاضر را کاشتند. این رویدادهای مصیبت بار، دلیل اصلی کینه چچن ها، اینگوش ها، چرکس ها، و سایر ملل قفقاز شمالی علیه روس ها است که پس از سقوط کمونیسم در اروپای شرقی و فروپاشی اتحاد شوروی، آشکار شد.
در این کتاب توضیح داده می‌شود که چچن تلاش کرد از چیزی خلاص شود که از نظر‌ آنها اشغال سرزمین های ایشان توسط روس های کافر بود. اقدام چچن، در قالب دو جنگ سرکوب شد تا یکپارچگی ارضی فدراسیون روسیه حفظ شود. در ادامه، دو جنگ اول و دوم چچن در سال های 1996 ـ 1994 و 2000 ـ 1999 مورد توجه قرار می‌گیرد و در قالب دو بخش مجزا به‌ آنها پرداخته می‌شود. این دو جنگ چچن در مجموع ده ها هزار تلفات نظامی و غیر نظامی و صدها هزار آواره بر جا گذاشتند.
کوهن با بیان این که علی رغم استفاده مسکو از سرمایه هنگفتی برای بازسازی مادی چچن پس از جنگ، کینه مردم باقی مانده است، ثبات در چچن را در زمان حاضر به عملکرد رمضان قدیروف، رئیس جمهور منصوب شده آن توسط کرملین وابسته می‌داند. مسکو به تخصیص منابع مالی فدرال چشمگیر ادامه می‌دهد و اعمال محلی فاسد را، که قانون فدرال روسیه را اغلب به طور مستقیم نقض می‌کنند، نادیده می‌گیرد.
نویسنده در انتها با اشاره به این که چالش های قفقاز شمالی برای جهان، بدون اقدام سریع، کامل و هماهنگ بین المللی ممکن است مشکلات عمده ای به بار آورد، ورود قدرت های دیگر به ویژه ایالات متحده به منظقه و همکاری با روسیه در برخورد با جریانات تندرو را ضروری می‌داند.
مطالعه اثر حاضر از این جهت سودمند است که ضمن رعایت ایجاز، اطلاعات مناسبی به منظور درک ریشه های تنش و نفرت اقوام مسلمان غیر روس از استیلای تاریخی روس ها و دلایل معاصر درگیری در منطقه را برای علاقه مندان تشریح می‌کند.

قفقاز شمالی از زمانی که امپراتوری روسیه، منطقه را در اواخر قرن 18 و نیمه اول قرن 19 تحت کنترل خود درآورد، یک منبع بیثباتی برای آن بوده است. ژنرال الکسی یرمولوف از فرماندهان ارشد روسیه در قفقاز شمالی، از شیوههای خشن غیر انسانی برای فتح منطقه و حفظ آن تحت کنترل پادشاهی رومانوف استفاده کرد. صدها هزار نفر پاکسازی قومی شدند و غیر نظامیان بسیاری به قتل رسیدند.

در جنگ داخلی روسیه (1921 ـ 1918) که درست پس از جنگ جهانی اول رخ داد، قفقاز شمالی به قربانی هر دو ارتش سفید تزاری و ارتش سرخ کمونیستی تبدیل شد که منطقه را غارت کردند و به مردم آن اجازه ندادند تا از حقوقی برخوردار باشند که امیدوار بودند پس از جنگ دوباره بهدست آورند. اندکی پس از دو دهه بعد، ملل قفقاز شمالی در نتیجه جرائمی واهی که از قرار معلوم در طول جنگ جهانی دوم علیه اتحاد شوروی مرتکب شده بودند با تبعیدهای بیرحمانهای مواجه شدند. صدها هزار چچن و اینگوش پاکسازی نژادی شدند و به اجبار در استپ های منجمد قزاقستان، صحراهای آسیای میانه و اماکن دیگر اسکان مجدد داده شدند. مطالبات استقلال خواهانه چچنها در دهه 1990 به دو جنگ ویرانگر انجامید که نتیجه آن، دهها هزار کشته، شهرها و روستاهای ویران شده و صدها هزار پناهجو بود.

امروزه منطقه مانند دیگ نیم جوش است و مسائلی که در گذشته اینقدر خشونت بهبار آورد هنوز حل نشده است. روسیه در اصل به چچن خودمختاری ضمنی داده که با یارانههای مالی فدرال هنگفت تکمیل میشود تا مانع از ادعای مجدد استقلال رسمی توسط آن گردد. این راهبرد تاکنون موفق بوده است. اما ثبات شکننده در چچن اکنون به عمق جیب کرملین، هوسهای رمضان قدیروف رهبر کنونی چچن و دلجویی از مردم محلی با پول فدرال بستگی دارد. باید دید این چانه زنی میان کرملین، قدیروف و مردم چچن چقدر دوام میآورد.

قومیت روس که از پارتی بازی و انعطاف ناپذیری نهادهای دولتی خود خسته شده، با حسادت نظاره گر پول بودجه فدرال است که به سمت «بیگانگانِ» قفقاز شمالی همچنان سرازیر میشود. ملیگرایان حول شعار «سیر کردن قفقاز کافیست» جمع میشوند و میان شهروندان یک کشور شکافی عمیق ایجاد میکنند. در این میان، ملل قفقاز شمالی فاقد نظامی هستند که به مردم اجازه دهد آرزوهای فردی خود را آزادانه دنبال کنند. بهسبب فقر، نرخ بالای بیکاری و نرخ زاد و ولد بیشتر در قفقاز شمالی در قیاس با سایر نقاط روسیه، مشکل بهاحتمال بدتر میشود.

- پیشگفتار
- خلاصه
- تهدید راهبردی افراطگرایی مذهبی و واکنش مسکو
- تاریخ جنگ و عملیات ضد شورش در طول مناطق مرزی روسیه و قفقاز
    استفاده روسیه از نیروی کوبنده
    پس از جنگ جهانی اول
    سرکوب استالین
    فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و جنگ اول چچن (از اواخر دهه 1980 تا سال 1994)
- جنگ اول چچن (1996 ـ 1994)
    تاکتیک چچن ها
- اصلان مسخدوف و دوره بین جنگ
    روسیه پس از جنگ اول چچن
    قفقاز شمالی در دوره بین جنگ (1999 ـ 1996)
    شکستهای طرفین
- جنگ دوم چچن
    نبرد اطلاعاتی در جنگ دوم چچن
- رشد فعالیت تروریستی و رادیکالیسم در قفقاز شمالی پس از جنگ دوم چچن
    موج دوم ترور
    ضد تروریسم و ضد شورش در روسیه در قرن 21
    واکنشها و راهبردهای ضد تروریستی و ضد شورش روسیه پس از سال 2000
    انتقاد بینالمللی از روسیه و حکومت قدیروف
    تأثیر قفقاز شمالی بر امنیت روسیه، آمریکا و جهان
    افزایش رادیکالیسم در بلند مدت
- جمعبندی
    چشمانداز و پیشنهادات
    منافع امنیتی ایالات متحده و چالشهای قفقاز شمالی
    نتیجهگیری
- منابع

شناسنامه کتاب در سازمان اسناد کتابخانه ملی ایران

معرفی کتاب در سایت مرکز مطالعات راهبردی

معرفی کتاب در سایت آمازون

خرید نسخه الکترونیک کتاب از فیدیبو

دانلود کنید